Ποιο είναι το ζώο, το οποίο, αν εξαφανιστεί, τότε μαζί του θα εξαφανιστεί και το 75% των τροφών μας; Τι μπορούμε να κάνουμε για να το προστατεύσουμε;

Επιμέλεια: Χριστόφορος Ανδρέου, μαθητής της Α’ Γυμνασίου

 

Στη σημερινή ΖΕΔ (25/1/2024) οι μαθητές και οι μαθήτριες του σχολείου μας έμαθαν τα πάντα για το μέλι! Μας επισκέφθηκε ένας γεωπόνος ονόματι Γιάννης Παπαγεωργίου με ειδίκευση στα έντομα και κυρίως τις μέλισσες. Ακούσαμε και είδαμε διάφορα ενδιαφέροντα στοιχεία για τα εντυπωσιακά μικρά αυτά έντομα και, το καλύτερο, δοκιμάσαμε μέλι!

Ο κ. Παπαγεωργίου μάς εξήγησε πως οι μέλισσες είναι απ’ τα αρχαιότερα έντομα με ηλικία ύπαρξης σχεδόν οχταπλάσια απ’ αυτήν του ανθρώπου και ότι είναι το σημαντικότερο έμβιο ον στον πλανήτη. Μάθαμε πως οι μέλισσες, χωρίζονται σε τρία είδη: Τη Βασίλισσα, την Εργάτρια και τον Κηφήνα.

Η μέλισσα

Η Βασίλισσα, υπάρχει για την διατήρηση της τάξης στην κυψέλη. Φανταστείτε ότι σε μια παραγωγική κυψέλη βρίσκονται γύρω στις 50.000 μέλισσες! Η Βασίλισσα ζει 2-5 χρόνια, μπορεί να γεννήσει έως και 2.000 αυγά την ημέρα, ενώ τρέφεται αποκλειστικά από Βασιλικό Πολτό. Την τρίτη ημέρα της ζωής της, βγαίνει έξω απ’ την κυψέλη όπου αρχίζουν να την κυνηγούν οι Κηφήνες. Εκείνη κάνει ελιγμούς, πετάει ψηλά και αναπτύσσει ιλιγγιώδεις ταχύτητες προκειμένου να τους αποφύγει. Ο πρώτος Κηφήνας που θα τη φτάσει είναι κι αυτός που θα τη γονιμοποιήσει. Τα σπερματοζωάρια του Κηφήνα αποθηκεύονται στην σπερματοδόχο κύστη, την οποία διαθέτει η βασίλισσα. Έτσι, μπορεί να επιλέγει αν θα γεννήσει Εργάτρια ή Κηφήνα, αφού οι Εργάτριες προέρχονται από το γονιμοποιημένο αυγό σε αντίθεση με τους Κηφήνες που προέρχονται απ’ το αγονιμοποίητο. Πολύ εντυπωσιακό!!! Όταν η Βασίλισσα γεράσει, τη διαδέχεται μια άλλη και η ίδια φεύγει με το 60% του πληθυσμού της κυψέλης.

Οι Εργάτριες τρέφονται με βασιλικό πολτό μόνο τις πρώτες τρεις μέρες της ζωής τους και τις υπόλοιπες με μέλι και νέκταρ. Ζουν περίπου 20-60 ημέρες την άνοιξη και 2 μήνες τον χειμώνα. Κάνουν τις δουλειές της κυψέλης και μπορούν να παράγουν και τα 6 κύρια παράγωγα της μέλισσας. Δουλεύουν απ’ την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου και η καθεμία μπορεί να επισκεφθεί περίπου 7.000 λουλούδια τη μέρα. Οι ικανότητές τους αλλάζουν με βάση την ηλικία.

Οι Κηφήνες ακολουθούν τον ίδιο τρόπο διαβίωσης με τις Εργάτριες και η μόνη τους υποχρέωση είναι να γονιμοποιήσουν τη βασίλισσα. Ζουν για μικρό χρονικό διάστημα ενώ τον χειμώνα διώχνονται απ’ τις Εργάτριες.

Τι παράγει:

Η μέλισσα παράγει ό,τι χρειάζεται:

  1. Μέλι -> Είναι ο υδατάνθρακάς τους.
  2. Γύρη -> Το τρώνε ως πρωτεΐνη.
  3. Κερί -> Το χρησιμοποιούν για να κλείνουν τα κελιά και για τη δημιουργία κερήθρας.
  4. Πρόπολη -> Με αυτήν απολυμαίνουν κάθε πιθανή πηγή μικροβίων.
  5. Δηλητήριο -> Το χρησιμοποιεί για αμυντικούς σκοπούς.
  6. Βασιλικός Πολτός -> Με αυτό τρέφεται η Βασίλισσα.

Κίνδυνοι

Οι μέλισσες διατρέχουν διάφορους κινδύνους, όπως την κλιματική αλλαγή αλλά και την εντατική καλλιέργεια. Η χρήση εντομοκτόνων την ώρα κατά την οποία οι μέλισσες επισκέπτονται λουλούδια μπορεί να αποβεί μοιραία για αυτές. Ένα άλλο δυσάρεστο συμβάν γι’ αυτές, ήταν οι φωτιές αυτό το καλοκαίρι.

Ένας άλλος απειλητικός παράγοντας για τις μέλισσες είναι κάποια ζωύφια όπως ο καιρόσχωρος ο οποίος είναι φορέας διαφόρων επικίνδυνων μικροβίων, τα οποία κάνουν μεγάλη ζημιά στις ίδιες. Ο μεγαλύτερός τους όμως εχθρός τους είναι η σφήκα. Είναι σαν τον Εφιάλτη στις Θερμοπύλες αφού είναι σαρκοφάγα έντομα τα οποία τρώνε τις μέλισσες.

Όμως, οι μέλισσες έχουν κι αυτές τα μέτρα τους. Σε περίπτωση που βρεθούν αντιμέτωπες με μια σφήκα, την κυκλώνουν και δεν της αφήνουν οξυγόνο, με αποτέλεσμα να βρει ακαριαίο θάνατο. Μόλις τη σκοτώσουν, της ρίχνουν πρόπολη για να μην γίνει πηγή μικροβίων. Τέλος, ένας άλλος εχθρός είναι τα μικρόβια.

Φίλοι

Οι καλύτεροι φίλοι των μελισσών είναι τα λουλούδια. Υπάρχουν διάφορα είδη μελιού τα οποία εξαρτώνται απ’ το λουλούδι. Οι μέλισσες επιλέγουν διάφορα, όπως ερεικές, κουμαριές, αγριολεβάντα και διάφορα είδη θυμαριού. Όταν μια μέλισσα επισκέπτεται ένα λουλούδι και παίρνει νέκταρ και λίγη γύρη, το βοηθάει να γονιμοποιηθεί με το επόμενο που θα επισκεφτεί. Είναι μάλιστα ο καλύτερος επικονιαστής. Θα έλεγε κανείς ότι οι μέλισσες και τα λουλούδια αλληλοβοηθιούνται…

Πώς να την προστατεύσουμε

Τα τελευταία χρόνια, το 35% των ασπόνδυλων όπως και το 17% των σπονδυλωτών επικονιαστών έχει εξαφανιστεί και σε περίπτωση που εξαφανιστούν όλες οι μέλισσες μαζί τους θα εξαφανιστεί και το 75% των τροφών μας.

Υπάρχουν και διάφορα πράγματα όμως που μπορούμε να κάνουμε για να τις προστατεύσουμε:

  • Φυτέψτε ανθοφόρα φυτά στον κήπο σας.
  • Μην κάνετε αλόγιστη χρήση εντομοκτόνου.
  • Ενημερώστε τους γύρω σας για το πόσο σημαντικές είναι.

Εμένα προσωπικά με ενέπνευσε ιδιαίτερα η δοκιμή εξαιρετικού θυμαρίσιου μελιού. Ήταν πεντανόστιμο!