Τη φετινή χρονιά, στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, τα Εκπαιδευτήρια «ΡΟΔΙΩΝ ΠΑΙΔΕΙΑ» απένειμαν φόρο τιμής στα αδικοχαμένα θύματα του Διστόμου και φώτισαν μία από τις μεγαλύτερες φρικαλεότητες των ναζιστικών δυνάμεων στην κατεχόμενη Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, είχαμε την ξεχωριστή τιμή να συνομιλήσουμε διαδικτυακά με μια εκλεκτή προσκεκλημένη, την κυρία Αμαλία Παπαϊωάννου, Αρχαιολόγο και Επιμελήτρια του Μουσείου θυμάτων Ναζισμού στο Δίστομο.
Επιμέλεια: Βούλα Ζάχου & Μαρία Μεντή, Φιλόλογοι
Είναι πραγματικά δύσκολο να αναφερθεί κανείς με λεπτομέρειες στην κτηνωδία του Διστόμου… Είναι από τα αφηγήματα που δένουν κόμπο τη φωνή των ιστορικών και συγκλονίζουν και μόνο με το άκουσμα. Από τις μαθήτριες και τους μαθητές της Γ’ Γυμνασίου, Ιωαννίδη Δέσποινα, Παπαθεοδωράκη Κατερίνα, Διβάνη Μανώλη και Ψυλλάκη Ανδρέα, παρουσιάστηκε το χρονικό της σφαγής στους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς, που παρακολουθούσαν την εκδήλωση από τις τάξεις τους.
Το μαύρο πρωινό της 10ης Ιουνίου του 1944 γερμανική στρατιωτική φάλαγγα των Ες-Ες ξεκίνησε από τη Λιβαδειά για την Αράχωβα, με σκοπό την εκκαθάριση της περιοχής από τις αντάρτικες δυνάμεις. Οι Γερμανοί δέχθηκαν επίθεση από αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ, την οποία απέδωσαν σε ειδοποίηση των κατοίκων του Διστόμου και γι’ αυτό κατευθύνθηκαν μαινόμενοι στο χωριό, για να εκδικηθούν. Όταν έφτασαν, ξέσπασαν όλο το μίσος τους πάνω στον αθώο πληθυσμό του Διστόμου, χωρίς να δείξουν το παραμικρό έλεος σε γυναικόπαιδα, ανήμπορους και γέροντες ή να συγκινηθούν στη θέα των εγκύων γυναικών. Η λόγχη και τα βόλια ανάλγητα έκοβαν τις φωνές των δύστυχων ανθρώπων. Οι βιασμοί και οι σφαγές ξεπέρασαν και την πιο αρρωστημένη φαντασία και τα σπίτια γέμισαν καταματωμένα κορμιά…
Η ναζιστική θηριωδία στο Δίστομο συγκλόνισε, μεταξύ άλλων, και τον Βοιωτό λογοτέχνη Ανδρέα Τσούρα, ο οποίος εμπνεύστηκε τη δημιουργία ενός ποιητικού θεατρικού δράματος με τίτλο «έξι κραυγές και μία σιωπή στη ματωμένη ανθρωπότητα». Με τη σύμφωνη γνώμη του, νέα παιδιά, συγκινημένα και τα ίδια από τα γεγονότα του Διστόμου, έδωσαν το δικό τους στίγμα στην πρόσληψη των γεγονότων και δημιούργησαν προς τιμή των θυμάτων μία μουσική εκδοχή που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης στο Δίστομο τα έτη 2008 και 2009. Οι μαθήτριες της Γ’ Γυμνασίου, Καραπάνου Βικτώρια, Κοντού Κατερίνα, Κοτέ Ματίνα και Παπασταθοπούλου Αγγελική συνόδευσαν με χορευτικές θρηνητικές κινήσεις απόσπασμα από την εν λόγω μουσική εκδοχή, αποδίδοντας τον σπαραγμό της Διστομίτισσας μάνας που οδύρεται για τον χαμό του παιδιού της.
Στη συνέχεια της εκδήλωσης, οι μαθήτριες και οι μαθητές της Γ’ Γυμνασίου Καστέλλα Αναστασία, Παπαθεοδωράκη Ιωάννα – Μαρία, Παναγιωτάς Άγγελος και Σκουμιός Νίκος αφηγήθηκαν συγκλονιστικές μαρτυρίες για Έλληνες και Γερμανούς, οι οποίες μετέδωσαν ένα ηχηρό μήνυμα πίστης στην ανθρωπιά που επιμένει να επιβιώνει σε πείσμα της βαρβαρότητας.
Στο τέλος της εκδήλωσης, οι μαθήτριες Ιακωβίδου Ευτυχία και Παπαδοπούλου Σεβηκαίτη καθώς και οι μαθητές Ιωαννίδης Ιάκωβος και Παπαθεοδωράκης Ηλίας, σε ρόλο δημοσιογράφου, έθεσαν ερωτήματα στην κ. Παπαϊωάννου Αμαλία, η οποία με αμεσότητα και προσήνεια συνομίλησε με τους μαθητές μας, καταθέτοντας επιπλέον πληροφορίες που συνέβαλαν στην πληρέστερη κατανόηση των γεγονότων της Σφαγής. Παράλληλα, η κ. Παπαϊωάννου διατύπωσε εύστοχες παρατηρήσεις για ζητήματα που αφορούν στον αδικαίωτο, ηθικά και υλικά, αγώνα των Διστομιτών σχετικά με τις αποζημιώσεις από το επίσημο γερμανικό κράτος, τη στάση του οποίου διαχώρισε από την αντίστοιχη του απλού γερμανικού λαού. Η τοποθέτησή της για τη διάκριση της έννοιας του ήρωα από την έννοια του θύματος, διαφώτισε το ακροατήριο για δύο έννοιες που εσφαλμένα ταυτίζονται. Η συνέντευξη ολοκληρώθηκε με το διαχρονικό μήνυμα της κ. Παπαϊωάννου προς τις μαθήτριες και τους μαθητές αναφορικά με τον τρόπο θωράκισης του σύγχρονου πολίτη απέναντι σε φαινόμενα που απειλούν τα δικαιώματα και εν γένει τις δημοκρατικές αξίες. Μόνο με την εκπαίδευση, η οποία στηρίζεται στην ενεργό πολιτειότητα, στην έμπρακτη προώθηση των δημοκρατικών θεσμών, στην ταυτόχρονη αναγνώριση των αντιδημοκρατικών συμπεριφορών και στη δημιουργία «αντισωμάτων» απέναντι σε αυτές, μπορεί ο πολίτης του 21ου αιώνα να διαμορφώσει τις συνθήκες εκείνες που θα αποτρέψουν την επανάληψη εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.
Οι σχολικές γιορτές αποτελούν για τα Εκπαιδευτήριά μας μία πολύτιμη ευκαιρία να εμπεδωθεί η ιστορική γνώση και να εκτιμηθεί η αξία της ιστορικής μνήμης ακόμη και οδυνηρών γεγονότων. Όταν μία σχολική εκδήλωση γίνεται αφορμή για κριτική προσέγγιση και πολύπλευρη ερμηνεία γεγονότων που τραυματίζουν και διχάζουν, τότε η εκπαίδευση υπηρετεί με τον ουσιαστικότερο τρόπο την καλλιέργεια των δεξιοτήτων του σύγχρονου δημοκρατικού πολίτη.
Ευχαριστούμε θερμά την κ. Παπαϊωάννου για την ευγενή καλοσύνη και προθυμία της να μοιραστεί μαζί μας τον πλούτο των γνώσεών της και να μας αποστείλει έγκριτο ιστορικό υλικό για την κατανόηση του αποτρόπαιου εγκλήματος στο Δίστομο. Θερμές ευχαριστίες οφείλουμε και στις μαθήτριες και τους μαθητές της Γ’ Γυμνασίου, που προσέγγισαν με σεβασμό την επώδυνη μνήμη της Σφαγής του Διστόμου και συνέβαλαν καθοριστικά στην προετοιμασία της εκδήλωσης. Επίσης, ευχαριστούμε θερμά την κ. Λεβέντη Μαρία, καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής του σχολείου μας, για την υποβλητική θρηνητική χορογραφία που ετοίμασε με τις μαθήτριές μας, τον κ. Ξανθόπουλο Γιώργο, καθηγητή Μουσικής του σχολείου μας, για τη μουσική πλαισίωση του Εθνικού μας ύμνου καθώς και την κ. Καζούλλη Γεωργία για τη φιλοτέχνηση της αφίσας της εκδήλωσής μας. Η διαδικτυακή μας εκδήλωση δε θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την πολύτιμη αρωγή και μέριμνα του υπεύθυνου των πληροφοριακών συστημάτων των Εκπαιδευτηρίων «ΡΟΔΙΩΝ ΠΑΙΔΕΙΑ» κ. Ατσικνούδα Σπύρου, τον οποίο ευχαριστούμε από καρδιάς.
