Ο περιορισμός στο σπίτι δεν ήταν μόνο ένα δυσάρεστο γεγονός, αλλά ίσως μία ευκαιρία, για να επαναπροσδιορίσουμε την οπτική μας πάνω στα πράγματα και να εξελιχθούμε μέσα από τις καταστάσεις.
Στο «Ιδεολόγιον» που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή, 22 Μαΐου 2020, η κ. Ελένη Κανδυλάκη, Ψυχολόγος-Διευθύντρια του Κέντρου Συμβουλευτικής των Εκπαιδευτηρίων «ΡΟΔΙΩΝ ΠΑΙΔΕΙΑ» και η κ. Μαρία Ξεπαπαδάκη, Κοινωνική Επιστήμονας-Σύμβουλος στο «ΡΟΔΙΩΝ ανάδρασις», συζήτησαν δικτυακά με τους μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου των Εκπαιδευτηρίων μας για την επιστροφή στην καθημερινότητα, έπειτα από το διάστημα περιορισμού στο σπίτι. Το θέμα της συζήτησης ήταν “Covid-19: Know your Corona-Εστιάζοντας στην «επόμενη μέρα»”.
Κατά τη διάρκεια της ψηφιακής συνάντησης έγινε μια ανασκόπηση όσων ζήσαμε την περίοδο της καραντίνας, στην οποία αναγκαστήκαμε όλοι αιφνίδια να μπούμε. Οι προσκεκλημένες αναφέρθηκαν τόσο στα συναισθήματα που βιώσαμε όλοι και κυρίως οι μαθητές, όσο και σε τρόπους διαχείρισης και αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων και ανάπτυξης χρήσιμων δεξιοτήτων-ικανοτήτων, όπως η ψυχική ανθεκτικότητα. Έγινε αναφορά στις δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι μαθητές την περίοδο αυτή, όπως η απότομη αλλαγή της καθημερινότητας και ρουτίνας τους, η δυσκολία οργάνωσης του χρόνου τους, η ανάγκη διαχείρισης νέων δεδομένων, όπως η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, η κοινωνική απομόνωση και στέρηση των επαφών και δραστηριοτήτων που είχαν πρότερα αλλά και η παραμονή τους για πολλές ώρες στο σπίτι με τα ίδια πρόσωπα και τις ίδιες παραστάσεις.
Ακόμα και μετά τη λήξη της καραντίνας, η ανησυχία παρέμεινε έντονη για αρκετούς από τους μαθητές, καθώς η επιστροφή στην πραγματικότητα συνοδεύεται από αλλαγές, αφού πρόκειται για μια διαφορετική επιστροφή στα θρανία. Τα ζητήματα που συζητήθηκαν ήταν η διαφορετική σύνθεση των τάξεων, η ανάγκη τήρησης κανόνων υγιεινής-αποστάσεων, το διαφορετικό πρόγραμμα, η ακύρωση των προαγωγικών εξετάσεων, η αναβολή σχεδίων και η «διαφορετική» συναναστροφή με τους συνομηλίκους τους. Αυτό που τονίστηκε στους μαθητές είναι πως, ανεξαρτήτως της κατάστασης, είναι απαραίτητο να προσαρμόσουμε την οπτική μας, δίνοντας τον χρόνο που χρειάζεται για να προσαρμοστούμε, επιλέγοντας να επικεντρωθούμε στα θετικά και αξιολογώντας τα αρνητικά που πιστεύουμε ότι υπάρχουν. Κάθε κρίση είναι προσωρινή και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Ιδιαίτερα για τη μεταβατική περίοδο που διανύουμε, είναι πολύ σημαντικό να αξιολογούμε τα δεδομένα που ήδη υπάρχουν και να μην επηρεαζόμαστε από υποθετικά σενάρια, όπως για παράδειγμα τα Fake News που κυκλοφορούν κατά καιρούς και πολλές φορές μάς αγχώνουν. Με τον όρο Fake News χαρακτηρίζονται κάποιες δημοσιογραφικές κατασκευασμένες ιστορίες που έχουν κάποιον σκοπό, π.χ. να παραπλανήσουν, να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη ή να εξυπηρετήσουν διάφορους οικονομικούς σκοπούς. Προτάθηκαν τρόποι εντοπισμού των Fake News και τονίστηκε πως το πολυτιμότερο όπλο απέναντι στα Fake News είναι η κριτική σκέψη. Οι μαθητές παροτρύνθηκαν να σκέφτονται αυτά που διαβάζουν, να υποψιάζονται τους απίστευτους ισχυρισμούς που υπάρχουν σε ένα κείμενο και να ζητούν αδιάσειστα στοιχεία. Παράλληλα, κρίνεται απαραίτητο να διασταυρώνουν τις πληροφορίες και να εμπιστεύονται μόνο αξιόπιστες πηγές. Επίσης, υπογραμμίστηκαν οι συνέπειες των θεωριών συνομωσίας στο κοινωνικό σύνολο και τη δημόσια υγεία, ώστε να καταστεί σαφής τόσο η ανάγκη κριτικής σκέψης όσο και η τήρηση των μέτρων σύμφωνα με τις οδηγίες των ειδικών.
Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να κάνουν έναν απολογισμό για τα όσα τούς «δίδαξε» ο περιορισμός στο σπίτι. Τα ερωτήματα που τέθηκαν αφορούσαν τη διαχείριση των καταστάσεων (τι έμαθαν για τον εαυτό τους και τον τρόπο που χειρίζονται τέτοιες καταστάσεις), τις συνθήκες της καραντίνας, ποιοι παράγοντες αποδείχτηκαν βοηθητικοί (τι βοήθησε τους μαθητές να αντέξουν την περίοδο της καραντίνας και τι τους βοήθησε να ενεργοποιηθούν). Στα θετικά της καραντίνας συγκαταλέχθηκαν ο χρόνος που αφιερώσαμε για τον εαυτό μας, μιας και σταματήσαμε για λίγο να «τρέχουμε», οι νέες και δημιουργικές δραστηριότητες που εντάξαμε στην καθημερινότητά μας, η αύξηση ποιοτικού χρόνου με τους δικούς μας (επανασύνδεση οικογένειας) και το σημαντικότερο όλων η εκτίμηση απλών καθημερινών πραγμάτων, όπως η ανθρώπινη επαφή, η αξία της ζωής αλλά και η ευαισθησία που αποκτήσαμε, η ικανότητά μας να συμπάσχουμε στον πόνο των άλλων, περνώντας όλοι μαζί αυτήν την κρίση. Η καραντίνα δεν ήταν μόνο ένα δυσάρεστο γεγονός, αλλά ίσως μία ευκαιρία, για να επαναπροσδιορίσουμε την οπτική μας πάνω στα πράγματα και να εξελιχθούμε μέσα από τις καταστάσεις. Βγαίνοντας από την καραντίνα αφήνουμε πίσω τον καταιγισμό ειδήσεων, την καταστροφολογία, την απομόνωση και την αδιαφορία για τον συνάνθρωπο. Περάσαμε από τον φόβο και την αβεβαιότητα στη μάθηση, βρήκαμε νέους τρόπους επικοινωνίας, απασχόλησης και δημιουργίας, αναπτυχθήκαμε βοηθώντας τους άλλους και εκτιμώντας όλα όσα παραβλέπαμε όλον αυτόν τον καιρό.
Τι μάθαμε; Να μη βλέπουμε τις κρίσεις ως αξεπέραστες. Να μην αντιμετωπίζουμε τις σκέψεις και τα αρνητικά συναισθήματα σαν προβλήματα, αλλά ως εφήμερα γεγονότα. Οι αντιξοότητες ξεπερνούνται, μπορούμε πάντα να βρούμε τρόπους να συνεχίσουμε εστιάζοντας στο παρόν και σε όσα μπορούμε να ελέγξουμε. Ζήσαμε για λίγο μια εναλλακτική πραγματικότητα, την οποία δεν φανταζόμασταν. Ας μάθουμε από αυτή πώς να γυρίσουμε πιο δυνατοί στη μετά-κορωνοϊού εποχή.
Η λέξη «κανόνας» μπορεί να προκαλέσει από μόνη της αντιδράσεις. Καλό είναι να δούμε τα μέτρα και τους κανόνες που θα χρειαστεί ακόμα να τηρήσουμε ως φροντίδα και τρόπους, για να μείνουμε υγιείς και ασφαλείς και όχι ως περιορισμούς της προσωπικής μας ελευθερίας.
