«Άσε πια το κινητό στην άκρη»! Εύκολο να το πούμε, δύσκολο να το κάνουμε πράξη. Ένα δημοσίευμα του Harvard αναλύει την επιρροή των smartphones στις πνευματικές μας δραστηριότητες.
Επιμέλεια: Μάνος Δεληγιαννάκης, Φιλόλογος
Τα smartphones αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Φωτογραφίες, μηνύματα, μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μόνο μερικές από τις πιο συνηθισμένες λειτουργίες που αξιοποιούμε από τις δυνατότητες που μας παρέχουν τα σύγχρονα κινητά.
Γίνεται σαφές ότι οι συνεχείς ειδοποιήσεις που έρχονται στο κινητό, μπορούν πολύ εύκολα να μας αποσπάσουν την προσοχή, ό,τι κι αν κάνουμε εκείνη την ώρα. Μπορούν όμως τα κινητά να μας επηρεάζουν, ακόμα και αν δεν αλληλεπιδρούμε με αυτά;
Σε σχετική έρευνα που πραγματοποιήθηκε, περίπου 800 άνθρωποι υποβλήθηκαν σε δύο δοκιμασίες, με σκοπό να διαπιστωθεί αν επηρεάζονται οι γνωστικές μας ικανότητες με την απλή παρουσία ενός κινητού κοντά μας.
Στην πρώτη δοκιμασία, οι άνθρωποι επιδόθηκαν στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων και ταυτόχρονα στην απομνημόνευση μερικών γραμμάτων. Η συγκεκριμένη δοκιμασία δείχνει κατά πόσο οι άνθρωποι μπορούν να ανταποκριθούν σε σύνθετες γνωστικές ικανότητες.
Στη δεύτερη δοκιμασία, οι συμμετέχοντες έπρεπε να επιλέξουν την κατάλληλη εικόνα, για να συμπληρώσουν και να ολοκληρώσουν ένα σχέδιο. Με αυτή τη δοκιμασία υπολογίζεται η ρέουσα νοημοσύνη, η οποία μετράει την ικανότητα των ανθρώπων στην επίλυση καινούργιων προβλημάτων.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της έρευνας, τα κινητά έπρεπε είτε να βρίσκονται δίπλα στους συμμετέχοντες, είτε στην τσέπη τους αλλά με απενεργοποιημένες τις ειδοποιήσεις, είτε σε άλλο δωμάτιο για να μην τους ενοχλούν.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Οι καλύτερες επιδόσεις ήταν των ατόμων που είχαν το κινητό τους σε άλλο δωμάτιο, ενώ οι χειρότερες ήταν όσων το είχαν κοντά τους.
Η γνωστική ικανότητα μάς βοηθάει να μάθουμε, να αιτιολογήσουμε και να αναπτύξουμε δημιουργικές ιδέες. Η απλή παρουσία ενός κινητού δίπλα μας αρκεί για να επηρεάσει την ικανότητά μας να σκεφτούμε και να λύσουμε ένα πρόβλημα, ακόμη και αν δεν χρησιμοποιούμε το κινητό εκείνη τη στιγμή ή το έχουμε απλώς απενεργοποιημένο.
Γιατί τα smartphones αποσπούν την προσοχή μας ακόμα κι όταν δεν δονούνται ή δεν ηχούν;
Μελέτες της γνωστικής ψυχολογίας δείχνουν πως έμφυτα έχουμε την τάση να εστιάζουμε την προσοχή μας σε ό,τι μας αφορά, ακόμα και αν είμαστε απασχολημένοι εκείνη τη στιγμή. Μπορεί π.χ. να είμαστε απορροφημένοι σε μία συζήτηση, αλλά θα γυρίσουμε αμέσως το κεφάλι μας, όταν ακούσουμε το όνομά μας. Με ανάλογο τρόπο, τα κινητά μας είναι πλέον προσαρμοσμένα στις ανάγκες μας και είμαστε «δεμένοι» μαζί τους, θεωρώντας τα κάτι προσωπικό. Έτσι, τραβούν την προσοχή μας και είναι σαν να μας «φωνάζουν». Αρκεί και μόνο η παρουσία των κινητών για να μειώσει τη γνωστική μας λειτουργία. Σύμφωνα με άλλες μελέτες, όσο πιο πολύ στηριζόμαστε και εξαρτιόμαστε από τα κινητά, τόσο πιο δυνατή και αρνητική είναι η επιρροή τους σε μας.
Προβλήματα που δημιουργούνται από τη χρήση των κινητών
Η χρήση των κινητών και δη και των smartphones μπορεί να δημιουργήσει αρκετά προβλήματα στη ζωή μας. Ένα από τα σημαντικότερα από αυτά είναι η χρήση των κινητών κατά τη διάρκεια της οδήγησης, που μπορεί να αποβεί μοιραία. Επίσης, η εκτεταμένη χρήση των κινητών μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία άγχους· πόσο εύκολα μπορούμε να αγχωθούμε στη σκέψη ότι χάσαμε ένα μήνυμα ή μια κλήση; Χρησιμοποιώντας τα κινητά μειώνεται η αποδοτικότητά μας, ενώ επηρεάζεται και η διασκέδασή μας, αφού αποσπούν την προσοχή κατά τη διάρκεια μιας κοινωνικής περίστασης και μας αποξενώνουν.
Η χρησιμότητα των smartphones
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός πως τα smartphones μάς εξυπηρετούν με τις λειτουργίες τους. Μας βοηθούν πρωτίστως στην επικοινωνία, ενώ πλέον είναι απαραίτητα στην εργασία. Η πρόσβαση στο Διαδίκτυο προσφέρει ανεκτίμητα οφέλη και μας εξασφαλίζει χρόνο και κόπο, ενώ σημαντική είναι και η δυνατότητα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας που μας παρέχουν.
Πώς θα ισοσταθμίσουμε τα θετικά με τα αρνητικά από τη χρήση των smartphones;
Τα smartphones είναι «εργαλείο» και, όπως όλα τα εργαλεία, είναι δική μας ευθύνη ο τρόπος που θα τα χρησιμοποιήσουμε και τα αξιοποιήσουμε. Το σημαντικότερο είναι να πάρουμε εμείς τα ηνία στη χρήση τους και να μην εξαρτιόμαστε από αυτά.
Ένα καλό πρώτο βήμα είναι να αφήσουμε τα κινητά στην άκρη, ιδανικά σε άλλο δωμάτιο, όταν δεν μας είναι απολύτως απαραίτητη η χρήση τους.
Τα οφέλη θα είναι πολλαπλά για όλους: μαθητές, εργαζόμενους, ανώτερα στελέχη. Απομακρύνοντας τα κινητά εν ώρα εργασίας, θα διαπιστώσουμε ότι μπορούμε να γίνουμε πιο παραγωγικοί, αφού θα εξοικονομήσουμε ποιοτικό χρόνο εργασίας σε καθήκοντα που απαιτούν συγκέντρωση και σκέψη. Η απουσία του κινητού επιτυγχάνει καλύτερη συγκέντρωση και μας κάνει πιο αποτελεσματικούς και λειτουργικούς στην έμπνευση δημιουργικών ιδεών.
Το πιο σημαντικό όμως είναι πως, απομακρύνοντας για λίγο τα κινητά μας, θα έρθουμε πιο κοντά μεταξύ μας.
Πηγή: https://hbr.org/2018/03/having-your-smartphone-nearby-takes-a-toll-on-your-thinking
